Sık Karşılaşılan Ayak Problemleri

 

 

Diyabetik Ayak

Diyabet; insülin üreten organ olan pankreasın yeterli miktarda insülin üretememesi veya vücudun üretilen insülini etkili kullanamaması nedeni ile kandaki şeker oranının artması hastalığıdır. Diyabet hastalığı vücutta birçok hastalığı tetikler. Bu hastalıklardan biri de diyabetin neden olduğu sinir problemlerden kaynaklanan ayak yaralarıdır. Diyabet nedeni ile ayakta oluşan yara şeklindeki hasarlara diyabetik ayak hastalığı denir. Ayakta gerçekleşen travma, yanma, batma gibi etkiler sonucu diyabetik ayak hasarlanır ve bu tür yaraların iyileşmesi oldukça güçtür. Bu yaralar büyük travmalar olmaksızın mikro darbeler neticesinde de gerçekleşebilir. Diyabetik ayakta bir travma sonucu hasarlanan doku, çabuk bir şekilde iltihaplanarak derin ve büyük çaplı doku ölümlerine neden olabilir.

 

Teşhis: Diyabetik ayak hastası, hastalığın seviyesine göre ayakta kemik çıkıntısı, yüzeysel ülser veya ilerlemiş derin ülser şikâyetleri ile doktora başvurur. Doktor fizik muayenenin ardında yaranın durumunu araştırmak için röntgen, MR ve kan testlerini inceleyerek teşhisini kesinleştirir.

Tedavi: Diyabetik ayağa en iyi tedavi yaklaşımı, yara gerçekleşmeden önce uygun ayak bakımı, diyabetik ayaklar için üretilen pamuklu ve dikişsiz çorap kullanımı ve anatomik ayak şekline uygun dikişsiz üretilen yumuşak derili ayakkabı kullanımıdır. Eğer ayakta diyabetik hasar oluşmuş ise antibiyotik ilaç, yara bakım teknikleri ve ayağı hasarlardan koruyacak şekilde dizayn edilmiş çorap, kişiye özel üretilmiş tabanlık ve ona uygun ayakkabı gibi medikal malzemelerden yardım alınmalıdır.

 

 

​

​

​

 

Nasırlar

Cildin maruz kaldığı anormal basınç, sürtünmeden kaynaklı travmalara karşı derinin savunma amaçlı kalınlaşması durumuna nasır denir. Deri dış etkilere karşı ölü hücrelerini bir araya getirerek ilgili bölgede keratin tabakalar oluşturur. Bu durum ilerlerse nasır bölgesi iltihaplanır ve ağrılı bir hasar haline dönüşür. Eğer cildin savunma amaçlı geliştirdiği nasırlar olmasaydı bu tahripler sonucu cilt delik deşik olabilirdi. Ayak nasırlarını genel olarak çıplak ayakla yürüme, dar ve sert ayakkabılar ve ayaktaki yumuşak dokuların az geliştiği durumlar tetikler. Ayak nasırları sert nasırlar, yumuşak nasırlar ve tohum (iğnemsi) nasırlar olarak üç şekilde gelişir.

 

Teşhis: Ayak nasırlarında hasta doktora nasır bölgesinde iltihap, sertlik, deforme ve bir nesneye dokunduğunda ağrı şikâyetleri ile başvurur. Doktor fizik muayene ile nasırı ve nasırın türünü kolayca teşhis eder.

Tedavi: Nasırlı ayakta ilk olarak, nasırın nedeni olan dar ayakkabı gibi sürtünme nedenlerini ortadan kaldırarak ayak rahatlatılmalıdır. Ayak sık sık ılık suda yarım dakika kadar bekletilerek kurulandıktan sonra ponza taşı, asit içeren krem, nasır bantları, gümüş kanül gibi medikal ürünlerle desteklenerek normal haline getirilebilir. Nasır ağrılarından kurtulmak ve tekrar oluşmasını önlemek amacı ile Bilgisayarlı ayak analizi yaptırarak kişiye özel üretilmiş tabanlık kullanılmalıdır.

 

​

​

​

​

​

​

​

PLANTAR FASİT VE TOPUK DİKENİ HASTALIĞI

Ayak tabanında derinin altında calcaneus (topuk) kemiğinden başlayan ve parmaklara doğru yelpaze şeklinde ulaşan fasia (kas) lifleri bulunur. Bu kas liflerine plantar fasia denir. Plantar fasia, kemikleri korumanın dışında uygun gerginliği ile ayak iç kısmının çukurlu anatomik şeklini oluşturmaya yardım eder. Ayak tabanı kemik ve dokularının sürekli ve zorlayıcı kullanımı, aşırı ayakta kalma, aşırı kilo ve yaşlılığa bağlı kemik yorgunlukları nedeni ile plantar fasia liflerinin hasarlanması hastalığına plantar fasit denir. Aynı nedenlerle calcania (topuk) kemiğinin yere bakan yüzeyinde diken şeklinde anormal kemik çıkıntısı oluşmasına ise topuk dikeni hastalığı denir. Genellikle bu iki hastalık birlikte gelişir. Plantar fasit ve topuk dikeni hastalığı bayanlarda ve orta yaş sonrası bireylerde sıklıkla görülür.

 

Teşhis: Plantar fasit veya topuk dikeni olan hasta doktora, sabah kalkınca biraz yürüdükten sonra geçen aşırı ağrı, günün çeşitli zamanlarında artan iğne ve yanık şeklinde topuk ağrısı şikâyeti ile başvurur. Doktor fizik muayenenin ardından röntgen görüntüsünü inceler. Görüntüde gül dikenini anımsatan kemik çıkıntısını fark eder ve teşhisi kesinleştirir.

Teadavi: Plantar fasit veya topuk dikeni olan hastaya ilk olarak bir silikon topukluk veya benzeri bir ortez malzeme (kişiye özel üretilmiş tabanlık) uygulanarak topuğa gelen yük absorbe edilir. Hasta kilo vermesi ve ayağına germe egzersizi yapması konusunda uyarılır. Silikon topukluk veya tabanlık ortezi, genellikle hastalığı tedavi ederek dikenin kaybolmasını sağlar. Ancak ayakta ağrının tamamen yok olması topuk dikeninin kaybolduğu anlamına gelmez. Hasta ağrı geçtikten sonra en az altı ay süre ile silikon topukluk veya tabanlık ortezini kullanmaya devam etmelidir. Bu tedavinin yeterli olmadığı durumlarda topuğa kortizon enjektesi, o da yetersiz olursa cerrahi müdahale ile dikenin ayaktan ayrılması operasyonu ile tedavi tamamlanır.

 

​

 

 

 

 

 

 

BUNYON

Ayak başparmağı birinci kemiğinin arka ucu ile birinci metatars (tarak) kemiğinin ön ucunun oluşturduğu eklemin dış kısmında, başparmağın diğer parmağa doğru eğilmesi sonucu gelişen çıkıntıya halluks valgus veya parmak çıkıntısı hastalığı denir. Bu çıkıntının olduğu bölge ile deri arasında bulunan bursa (eklem sıvısı kesesi) dar ve sert ayakkabı kullanılması nedeni ile bursitleşerek sıvı ve kemikle büyür. Bu hastalık bunyon olarak adlandırılır. Bazı bunyonlar ağrılı gelişir.

 

Teşhis: Bunyon hastalığında hasta hekime başparmakta şekil bozukluğu, ağrı, yara, nasır gibi şikâyetlerle başvurur. Doktor fizik muayene ile kolayca teşhis eder.

Tedavi: Bunyon ağrılı bir şekilde gelişmemiş ise tedavi gerektirmez. Ancak hasta cilt dejenerasyonlarını engellemek için geniş ve yumuşak uçlu ayakkabılar giymesi konusunda uyarılır. Ağrılı bunyon hastalığında bu tür bir ayakkabının yanında silikon bunyon yastığı ortezi kullanılmalıdır. Nadir de olsa inatçı ağrılar cerrahi operasyonla bursanın ayaktan çıkarılması şeklinde tedavi edilir. Kişiye özel olarak üretilmiş ayak tarak kemiğini (metatars) alttan destekleyen tabanlık kullanılmalıdır.

 

​

​

​

​

​

​

​

​

 

HALLUKS VALGUS (PARMAK ÇIKINTISI)

Ayak başparmağı birinci kemiğinin arka ucu ile birinci metatars (tarak) kemiğinin ön ucunun oluşturduğu eklemin dış kısmında, başparmağın diğer parmağa doğru eğilmesi sonucu gelişen çıkıntıya halluks valgus veya parmak çıkıntısı hastalığı denir. Halluks valgus hastalığının temel nedeni genetiktir. Bunun dışında dar-sert-ince uçlu ayakkabılar, aşill tendonu kısalığı ve metatars çökmesi gibi nedenlerle de halluks valgus gelişebilir. Parmak çıkıntısı hastalığında ayak başparmak kökünde çıkıntı ile beraber parmağın uç kısmı diğer parmağa doğru yaklaşır. Halluks valgus hastalarının % 90’ı kadınlardır ve genelde otuzlu yaşlardan sonra gözlemlenir.

 

 

Teşhis: Halluks valgus hastalığında hasta hekime, başparmakta şekil bozukluğu, ağrı, yara, nasır gibi şikâyetlerle başvurur. Doktor fizik muayene ile halluks valgusu kolayca teşhis eder. Çıkıntının durumu ile ilgili incelemeyi kesinleştirmek için röntgen görüntüsünden faydalanarak teşhisini netleştirir.

Tedavi: Parmak çıkıntısı hastasına ilk evrede parmağını anatomik şekilde pozisyonlaması için halluks valgus ateli uygulanır. Hasta, tarak ve parmak kısımları geniş ayakkabılar kullanması konusunda uyarılır. Kişiye özel olarak üretilmiş ayak tarak kemiğini (metatars) alttan destekleyen tabanlık kullanılmalıdır. İleri derece çıkıntılarda cerrahi müdahale gerekir. Cerrahi operasyonda çıkıntı kısmından kemik kesilerek eklem içerisinde konumlandırılır. İhtiyaç halinde parmak alçılanır. Bir alçı ayakkabısı ortezi ile hasta cerrahi operasyondan 1-2 saat sonra yürüyebilir.

 

 

​

​

​

​

​

​

 

PES PLANUS (DÜZTABAN HASTALIĞI)

Erişkinlerde ayak iç yan kısmından incelendiğinde, topuk ile parmak kökleri arasında elips şeklinde yukarıya doğru bir çukur vardır. Normal bir ayakta bu çukurun en yüksek yeri 1,5 cm civarındadır. Ayağın bu bölgesine longitudinal ark denir. Ayak içi çukur yüksekliğinin çok az olması veya ayak iç tabanının tamamen yerle temas etmesi hastalığına pes planus veya düztaban hastalığı denir. Yeni doğanlarda ve küçük çocuklarda longitudinal ark olmaz veya çok kısa olur. 4-5 yaşına kadar bir çocukta düztaban hastalığından endişelenmek yersizdir. Ancak ayak iç orta kısmında düzlük 8-10 yaşında hala görülüyorsa düztabanlık kontrol edilerek tedaviye başlanmalıdır.

Teşhis: Pes planusta hasta ayak iç orta kısmında düzlük, çabuk yorulma gibi şikâyetler ile doktora başvurur. Doktor fizik muayene ile hastalığı kolayca teşhis eder. Ancak tedaviye yardımcı olması nedeni ile ayak kırıkları, aşill tendonu kısalıkları, artritler gibi tetikleyici nedenleri görüntüleme yöntemi ile kesin teşhis tamamlanır.

Tedavi: Kişiye özel üretilmiş ortopedik tabanlık ve ortopedik bot gibi ortez malzemeler düztaban hastalığında destek ürünlerdir. Bu ortez malzemeler hastalıktan kaynaklanan çabuk yorulma ağrı gibi şikâyetleri önlemek amaçlı ve ayak bileği anatomisinin bozulmasını engellemek için mutlaka kullanılmalıdır. Tedavide soğuk terapi, ağrı kesici ilaçlar veya eklemlere kortizon enjeksiyonu uygulanabilir. Ayak egzersizleri yapılabilir. Düztabanda doktorunuz az da olsa cerrahi müdahaleye gerek duyabilir. İleri vakalarda cerrahi müdahale ile tendon, kemik ve doku hasarları tamir edilir.

​

 

 

 

 

 

 

 

PES KAVUS (ÇUKUR AYAK)

Erişkinlerde ayak iç yan kısmından incelendiğinde topuk ile parmak kökleri arasında elips şeklinde yukarıya doğru bir çukur vardır. Normal bir ayakta bu çukurun en yüksek yeri 1,5 cm civarındadır. Ayağın bu bölgesine longitudinal ark denir. Ayak içi çukur yüksekliğinin çok fazla olması hastalığına pes kavus veya yüksek çukur taban hastalığı denir.

 

Pes kavus hastalığı genelde parmaklarda bükülmeye neden olur. Pes kavus hastalığının nedeni nörolojik bir hastalıktır. Çok nadiren yapısal bir nedenden gelişir.

 

Teşhis: Yüksek çukur ayak hastası, ayakta ve alt baldır arkasında ağrı, parmaklarda bükülme, parmak kökleri veya topukta nasır gibi şikâyetlerle doktora başvurur. Fizik muayenenin yanında röntgen ve nörolojik problemi araştırmak için MR ve EMG görüntüleri ile doktor kesin teşhisini koyar.

Tedavi: Pes kavus hastası erken evrede ark takviyeli kişiye özel üretilmiş tabanlık ortezi, fizik tedavi germe egzersizleri, ayağa uygun geniş ve yumuşak özel ayakkabı ile tedavi edilmeye çalışılır. İleri evrelerde cerrahi müdahale ile tendon transferi, yumuşak doku ve kemik operasyonları gerekir.